مقدمه

واژه‌ای است که در زمینه‌های متعدد و رشته‌های گوناگون از قبیل فلسفه ، جامعه‌شناسی ، معماری و شهرسازی بطور وسیع استفاده می‌شود. لیکن تکثّر کاربرد واژه فضا به معنی برداشت یکسان از این مفهوم در تمام زمینه‌های فوق نیست، بلکه تعریف فضا از دیدگاههای مختلف قابل بررسی است.

مطالعات نشان می‌دهد با وجود درک مشترکی که به نظر می‌رسد از این واژه وجود دارد، تقریباً توافق مطلقی در مورد تعریف فضا در مباحث علمی به چشم نمی‌خورد و این واژه از تعدد معنایی نسبتاً بالایی برخوردار است و تعریف مشخص و جامعی وجود ندارد که دربرگیرنده تمامی جنبه‌های این مفهوم باشد. فضا یک مقوله بسیار عام است. فضا تمام جهان هستی را پر می‌کند و ما را در تمام طول زندگی احاطه کرده‌ است و ... .

بقیه را در ادامه ی مطلب بخوانید....

نزدیک ترین ستاره ی ثابت، پروکسیما قنطوروس 3/4 سال نوری و ماه 3/1 ثانیه ی نوری از ما فاصله دارند.سریع ترین سفینه های فضایی بدون سرنشین، برای رسیدن به پروکسیما قنطوروس حدود 7000 سال در راه خواهند بود.ستارگانی وجود دارند که بسیار نورانی تر و یا بسیار کم نور تر از خورشید هستند که هر چه به ما نزدیک تر و هر چه نورانی تر باشند ، درخشنده و روشن تر به نظر می آیند. پس بنابراین یک ستاره کوچک نزدیک به ما با قدر 1 می تواند بسیار کم نور تر از یک ستاره بزرگ با قدر 3 که در فاصله ی دور تری از ما قرار دارد،باشد.اگر با دوربین یا تلسکوپ به آسمان نگاه کنیم صدها هزار ستاره ی ثابت قابل دیدن هستند.کهکشان ما راه شیری،شامل تقریباً 200 میلیارد از این ستارگان است.

یکي از شگفتي هاي فضا وجود حفره هاي سياه در آن است. مکان هايي که در اثر جاذبه، حتي نور از آن قابل گريز نيست و هرچه در آن وارد شود ديگر خارج نخواهد شد. به اين حفره ها در دانش نجوم، «سياهچال هاي فضايي» گفته مي شود و درصدديم تا در مطلب امروز به نقل از پايگاه کانون دانش، به تشريح اين پديده شگفت انگيز جهان هستي بپردازيم. بر اساس قانون جاذبه نيوتن، هر جرمي داراي نيروي جاذبه بوده و مقدار آن رابطه عکس با مجذور فاصله از آن دارد. در سال1795 «لاپلاس» با استفاده از قانون جاذبه نيوتن، تئوري خود را چنين بيان کرد: اگر جسمي با جرم M آن قدر فشرده شود که شعاع آن، کمتر از مقدار rs شود (2gm/c2=rs ) (g ضريب ثابت جهاني نيروي جاذبه و c سرعت نور)، در نتيجه سرعت فرار از آن از سرعت نور بيشتر خواهد بود. «آلبرت اينشتين» مي گويد: هيچ جسمي نمي تواند از نور سريع تر حرکت کند. اگر دو جسم با سرعت نور در خلاف جهت هم نيز حرکت کنند باز هم نسبت سرعت آنها به يکديگر برابر با سرعت نور است. در واقع سرعت نور حد مطلق سرعت است. با توجه به اين نکته که چون سرعت گريز از حفره هاي سياه بيشتر از نور است پس فرار از آن غيرممکن است. «آلبرت اينشتين» در سال1915 در تئوري نسبيت خود (رابطه نيروي جاذبه، زمان و حجم) وجود اين سياهچال ها را عنوان کرد. اثبات فيزيکي و فرمولي آن تا سال ها ميسر نبود. اما امروزه به وجود آنها پي برده شده است. در اين تئوري، زمان به عنوان يک بعد (زمان فضايي) نيز شناخته شده است. از آنجايي که نور نمي تواند از حفره ها بگريزد پس در فضا چنين جسمي قابل رويت نيست.

بقیه را در ادامه ی مطلب بخوانید....
 

سازه های فضایی

ایستگاه های فضایی سالیوت روسی و اسکای لب آمریکایی، ثابت کردند اگرچه بی وزنی بر گردش خون تأثیر می گذارد و عضلات را تحلیل می برد اما انسان می تواند برای مدتی طولانی در فضا بماند. سالیوت و اسکای لب هر کدام یک لنگرگاه دارند تا پرواز های شاتل فضایی ورودی را بپذیرند. ایستگاه فضایی میر که در سال 1986 میلادی پرتاب شده است، شش لنگرگاه دارد. این امر، همچنان که میر را بزرگترین سازه ی فضایی ساخته است، به سفینه ها و واحد ها اجازه می دهد تا به آن ملحق شوند. اگرچه میر دردسر های زیادی آفریده است اما به جهات بسیاری، یک موفّقیّت محسوب می شود. میر، رکورد های جدیدی برای اقامت در فضا ثبت کرده و راه را برای ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) هموار کرده است.

 بقیه را در ادامه ی مطلب بخوانید....

سیاره عطارد-Mercury Planet







این سیاره هم همچون قمر زمین ماه دارای شکاف هایی است که از برخورد شهابسنگها به وجود آمده اند. قطر ایت سیاره 4878 کیلومتر است. رصد این سیاره برای ساکنان زمینی کمی سخت است چون فاصله ای بسیار نزدیک به خورشید دارد و ارتفاع کمی از افق می گیرد. جو آن بسیار رقیق و از جنس هلیوم است. یکی از داغ ترین مناطق این سیاره مشهور به حوضه کالوریس به قطر 1300 کیلومتر است. هسته این سیاره از جنس آهن است که 70% جرم کل را تشکیل می دهد.



اطلاعات از سیاره عطارد(تیر) : قطر:4878 کیلومتر- فاصله از خورشید: در حداکثر 70000000 کیلومتر و در حداقل 46000000 کیلومتر-طول سال: 88 روز ( نسبت به زمین)- طول روز: 59 روز - جرم: 0/055 زمین-چگالی: 0/98 زمین- دمای سطح: در قسمت رو به خورشید: 450 درجه سانتیگراد و در قسمت تاریک: 170- سانتیگراد-دارای قمر نیست.

بقیه را در ادامه مطلب بخوانید....

منظومه ها

منظومه به مجموعه ای از اجرام سنگین و سیاراتی گفته میشود كه همگی به دور یك ستاره در حال گردشند.

ما با منظومه شمسی به خوبی آشناییم. منظومه ای مشتمل از زمین و هفت سیاره اصلی و خورشید. علاوه بر سیارات اجرام كوچك فراوانی در منظومه شمسی گرد خورشید در حركتند از جمله كوتوله ها، سنگ های آسمانی و ستاره های دنباله دارو همینطور ابرهای نازكی از گازها و غبار كه به آنها ابرهای میان سیاره گفته می شود. بیش تر از 100 قمر طبیعی نیز در این منظومه در چرخشند.

به جز خورشید، زمین و ماه اجرام بسیار دیگری نیز وجود دارند كه با چشم غیر مسلح قابل رصدند از جمله سیارات عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل همینطور شهاب سنگ ها و ستارگان دنباله داری كه به طور موقت قابل مشاهده اند.
اجرام بسیار زیاد دیگری نیز توسط تلسكوپ ها در منظومه شمسی رصد شده اند.

از سال 1990 ستاره شناسان سیارات زیاد دیگری در اطراف ستاره های دوردست كشف نموده اند. با مطالعه بر روی این اجرام و نحوه گردششان به دور ستاره مركزی، دانشمندان امیدوارند اطلاعات كلی تر و جامعی در خصوص منظومه ها به دست آورند. برای مثال می دانیم كه درمنظومه ما چهار سیاره كوچك با سطوح سخت و نزدیك به خورشید به نامهای عطارد، زهره، زمین و مریخ همینطور چهار سیاره غول پیكر با سطوح غیر جامد گازی در فاصله دورتر از خورشید به نامهای مشتری، زحل، اورانوس و نپتون وجود دارند اما كشف ستاره ای كه دارای چندین سیاره غول پیكر گازی كه در مدارهای نزدیك به آن ستاره در گردشند مایه حیرت دانشمندان و ستاره شناسان گردید. برای مثال یك سیاره تقریبا به اندازه مشتری حول مداری به دور ستاره 51 پگاسی (51 Pegasi) كشف شده. فاصله مدار این سیاره تا ستاره نسبت به فاصله مدار سیاره عطارد در منظومه شمسی به خورشید، كمتر است.

سيارات منظومه ي ما منبع راسخون خانواده ي سياراتزمين يک سياره است.عضوي ازخانواده سيارات نه گانه اي که به دور خورشيدـ مرکز منظومه ي شمسي ـ مي چرخند.از آنجا که زمين زيستگاه ماست،احساس مي کنيم مهمترين و جالبترين سياره است، ولي سيارات ديگر نيز جالب توجه هستند.برخي کوچکتر، برخي بزرگتر، برخي سردتر و برخي ديگر گرمتر هستند و به طور کلي هرکدام از آنها ساختار خاصي دارند.چون موقعيت سيارات در پشت ستارگان تغيير مي کند،پيشينيان به آنها، ستارگان سرگردان مي گفتند.اسامي سيارات بر حسب نزديکي فاصله ي آنها از خورشيد به ترتيب زير است:
عطارد (تير)،زهره (ناهيد)، زمين، مريخ (بهرام)، مشتري (برجيس)، زحل (کيوان)،اورانوس، نپتون و پلوتون.
مدل منظومه ي شمسي را مي توان در فضاي آزاد و با مقياس بزرگتري نيز ساخت اين ايده حدود يکصد سال پيش توسط «سرجان هرشل»مطرح شد. براي ساختن چنين مدلي به ميدان وسيعي نياز داريد.«سرجان هرشل»در ضمن بيان اين مدل،واقعاً انتظار نداشت که ساختن آن عملي شود.بلکه هدف او از اين پيشنهاد،کمک به فهم نظري اندازه ي واقعي خانواده ي سيارات بود.

بقیه را در ادامه مطلب بخوانید....

گویال‌ها

گویال (سیاره) از ستاره کوچک‌تر است و از خود نوری نمی‌تاباند. بخاطر بزرگی گویال‌ها، نیروی گرانش (جاذبه) شکل آنها را بصورت کروی درآورده‌است. به اجرامی که گرد خود گویال‌ها می‌گردند، ماه یا قمر نام دارند.

پیش از دهه ۱۹۹۰ تنها ۹ سیاره (سیاره) (و همگی در منظومه شمسی ما) شناخته شده بودند، ولی امروزه (در سال ۲۰۰۴) تعداد ۱۳۰ سیاره شناسایی شده‌است. همه سیاره‌های تازه‌یافته، در بیرون از منظومه شمسی ما قرار دارند، از اینرو گاه به آنها برون‌سیاره نیز گفته می‌شود. گویال‌ها مقدار کمی انرژی از طریق همجوشی تولید می‌کنند، برخی هم هیچ انرژی‌ای تولید نمی‌کنند. کره زمین نیز یک سیاره‌است.

اندازه نسبی گویال‌های منظومه شمسی. بخشی از قرص خورشید در بالای تصویر به رنگ سرخ نشان داده شده‌است.

بقیه را در ادامه ی مطلب بخوانید....